Ármannshellir

Frá Ármannshelli í Ármannsfelli segir í Ármannssögu? Er sagan kannski einber skáldskapur? Ármann í Ármannsfelli var sagður vera vitur risablendingur á landnámsöld, sem var næsti nágranni Ingólfs Arnarssonar í norðaustri. Ingólfur benti honum m.a. á nýlega byggð ofan byggðar hans sbr. fimmta kafla sögunnar:
„Ármann gerði bú í Ármannsfelli.
Þá er kom fram á vetr ok lengdi daga, gekk Ármann norðr ok austr um fjöll ok gerði sér leiðir kunnar ok landslag.
Þat var einn dag, at Ármann gekk um kletta nokkura, er liggja norðr frá Hrafnabjörgum. Hann sá, at maðr gekk fyrir honum. Maðrinn var lágr vexti ok hafði fuglakippu á herðum. Ármann nálgast hann skjótt ok spyrr hann at nafni. Hann kvaðst Hleiðúlfr heita, — «ok á ek hér byggð, eða ertu Ármann? Ok veit ek víst þú stýrir heillum.» Ármann bað hann vísa sér til bólstaðar, þar er landkostir séu. Hleiðúlfr segist þat mega gera. «Fell stendr hér gagnvart, ok eru skógar miklir ok grasgæði, at trautt munu betri finnast. Ok vísa ek þér því hér til, at ek vil þik sem næst byggð minni, því mér mun oft gagn af þér standa ok fleirum, er þín við þurfa.» Ármann brosti ok kvað honum vel mælast, — «ok muntu góðr karl.» Gaf hann þá Hleiðúlfi hníf ok belti. Hann tók við ok þakkaði gjöfina ok kvaðst launa skyldu. Ármann segist eigi til launa gefit, — «en góð þykir mér vinátta þín.» Skildu þeir síðan, ok ferr Ármann heim. Um vorit at tvímánuði taldi bóndi fé sitt ok var einskis vant. Gaf hann Ármanni tólf ær með lömbum ok tólf geldinga. Keypti hann byggð sunnan undir fellinu ok felldi skóg til rjóðrs. Eigi er getit, at hann réði hjú til bús síns, ok græddist honum fljótt fé. Þat fann Ármann, at fét sótti meir norðr um fellit. Þótti honum ágangr meiri it neðra.
Flutti hann þá byggð sína norðr í fellit. Þar hafði hann helli mikinn ok annan handa fénu. Vandi hann svo fét, at þat rann sjálft til hellisins hvert kveld, er viðraði.
Þat fundu byggðarmenn skjótt, at eftir þat Ármann kom í fjallit, urðu fjárhöld ok heimtur betri, ok töldu bændr fé sitt úr afréttum, en þess er vant var, kom sjálfkrafa, ok þótti þeim sem Ármann ræki þat til byggða. Tóku því margir þat ráð, er þeim var nokkurs vant, at heita á hann til fulltingis, ok sumir leituðu styrks ok hjálpar hjá honum, ok þat gafst þeim öllum vel. Gerðist hann því vinsæll víða um landit. Á sumrum hélt hann fé sínu norðr um Bláskóga ok í felli því, er hann kallaði Kvikféyndisfell, ok þótti honum þat þá feitara at mörvum. Þá er Ármann hafði verit nokkura vetr á Íslandi, kom utan úr Norvegi Bárðr Dumbsson, frændi hans, ok setti bú á Snæfellsnesi. Fundust þeir brátt ok bundu með sér þann forna vinskap, er verit hafði með feðrum beirra. Ok svo hefir frá sagt verit þeir hafi þegit veizlur hvor af öðrum at miðjum vetri ok héldu því jafnan.“

Og þá var bara að leita framangreindra staðfestinga á sögunni…