Orðatiltæki tengd selbúskap (skv. Orðabók Háskólans)
1. Er þar í seli haft lengi á sumri. Sel í Jarðab. VI, 168
2. At Sel edr Setr skylldu eptir laganna tilsøgn brúkaz á sérhvørium jørdum. sel LFR VII, 195
3. Hvar í Seli mætti hafa til stórra gagnsmuna. seli LFR VII, XVI
4. Og séu Garðar undanteknir, sem höfðu pening í seli til 1832. seli LandnIng III, 209 (1842)
5. Hér í sóknum er nú um stundir hvörgi haft í seli. seli SóknRang , 9
6. Þó á það sjer stað, að fleiri eða færri bændur leggja saman, hafa í seli í fjelagi og mynda þannig
sameiginlegt mjólkurbú. seli Bún 1899,
7. Opt standa saman í einni þyrpingu (hverfi) 4–8 sel. sel Bún 1899, 34
8. Kunna Íslendingar varla við það [ […]] að kaupmenn brúki landið fyrir útibú, eða hafi hjer í seli. seli Ísaf 1879, 48
1. Þu hefer eigi þat sem þu getr med ausit / enn hatt er ofan i brunninn. brunninn OGottNýjat Jh 4, 11
2. Vatz brunnuna [acc. pl.]. brunnuna OGottNýjat Opb 16, 4
3. Vatnsból bregðast stundum á vetur, og er þá vatnsvegur lángur. vatnsból Jarðab XI, 4
4. Fyrst skaltu velia þer gott vatnsbool. vatnsbool BHAt , 33
5. Á afviknum stad lángt frá vatnsbóli. vatnsbóli SpurnHeil , 28Kví:
1:.Aldrei var hún [::ærin] mjólkuð í kvíum. kvíum JÁÞj II, 89
2. Lýkst upp jökullinn, og verða þar fyrir kvíar, og stendur fellið efst uppi í kvíunum. kvíar NF VIII, 62
3. Morguninn næsta [ […]] var hún að mjólka ær í kvíum. kvíum SkGSkv, 46
4. Og þá langaði til að mæla enn meira og færa lengra út kvíarnar. kvíarnar Skírn 1860, 82
Nátthagi:
1. Nátthagi forn sést og verið hafa við túnmál á Þverá. nátthagi Sókn II, 55
2. Eru þar og um alla sveitina út um hagana þvílíkar niðurfallnar forngirðingar, líklega vörzlu- og
landamerkjagarðar, samt nátthagar eður akrar. nátthagar SóknRang , 125
3. Á ýmsum stöðum hafa verið byggðir nátthagar eða ,,bæli„, er ærnar hafa verið látnar liggja í að
sumrum. nátthagar Bún 1898, 126
4. Aðalkostur við nátthaga eru, að ærnar eru í sjálfheldu í þeim og nátthaginn ræktast. nátthaga Fjallk
1887, 30
5. Að byggja nátthaga handa fé á sumrum. nátthaga Skírn 1893, 17
6. Að byggja nátthaga. nátthaga Ísaf 1882, 24
7. Hann hefir og gert [ […]], sléttur stórar, garða og nátthaga. nátthaga ÞThFerð III, 339
Rétt:
1. Fer fólk að tínast af réttinni. réttinni Göngur II, 46
2. Lömbin tekin fyrir fullt og allt frá ánum, þau rekin til fjalla, en ærnar mjólkaðar til rétta. rétta Göngur V, 211
Smalabyrgi:
1. Selhreysi og smalabyrgi. smalabyrgi Ísaf 1890, 230
2. Enginn kemur upp að smalabyrginu framar, dalurinn hinumeginn er auður og tómur. smalabyrginu JóhKötlDauðs , 79
3. Hún þráir sitt gamla smalabyrgi. smalabyrgi JóhKötlSigl , 126
4. Í hjásetunni reisti hann fyrsta hús sitt, smalabyrgi, portbyggt með tveim kvistum. smalabyrgi Andv 1978, 4
5. Á Stóruskriðu var gamalt smalabyrgi, þannig staðsett að vel sást yfir fjallskinnina. smalabyrgi TrEmFólk , 138
Stekkur:
1. Því þá voru ólátabelgirnir teknir frá móðurspenanum og látnir í stekk. stekk JTrRit II, 393
2. Var lítil rétt út úr aðalréttinni, sem kölluð var stekkur. stekkur BKrFsl , 43
3. Vorið, sem hún [::ærin] gekk með Gotta, kom hún á stekkinn, þegar rekið var saman til fráfærnanna. stekkinn GFrRit II, 530
4. Á móti þessum ófögnuði var til gamalt ráð, sem kallað var að bera eld í stekk. stekk PHannLand , 304
5. Á stekkinn fór hún venjulega, þegar stíað var fyrir fráfærurnar. stekkinn Breiðdæla , 79
6. Ánum var síðan sleppt út úr stekknum, og nú áttu þær að hlaupa um stekk yfir nóttina. stekk EGuðmNýttSagn , 150
7. Lömbin voru hins vegar látin hlaupa um stekk fyrsta daginn, en ávallt voru þó einhverjir að gæta þeirra. stekk EGuðmNýttSagn , 151
8. Venja var að stía lömbum frá mæðrunum svo sem einn vikutíma á undan fráfærum, í stekk, sem til þess var gerður. stekk EGuðmNýttSagn , 149
Varða:
1. Heiðin var vörðuð 18 vörðum, hlöðnum úr fjallagrjóti. vörðum Vfsagn III, 211
2. Vörður eru gömul leiðarmerki á Íslandi. vörður ÁrbFerð 1967, 25
-Orðabók Háskólans.
