Reykjanesvirkjun og orkuverið jörð

Íslenskir fjárbændur fara víðast hvar um landið gjörvallt. Þegar þeir smala á haustin er hugur og augu þeirra nær eingöngu á fénu – sjá ekkert annað – veita ekki öðru athygli.
Þegar þeir hinir sömu eru spurðir um hvort ekki hafi einhverjar áhugaverðar minjar læðst inn í sjónarholin þeirra í leiðinni kviknar þó jafnan dauflega á perunni. „Jú, undir fjallsöxlinni sá ég einhverjar hleðslur, en veitti þeim ekki frekari athygli“. Þar gat þá, er betur var að gáð, leynst seltóft frá því fyrr á öldum.
Svo er og komið með aðra er jafnan einblína á eigin hagsmuni, t.d. Hitaveitu Suðurnesja. Hagsmunir hennar felast í virkjun jarðvarma og sölu vatns og rafmagns. Umhverfið hefur á stundum liðið fyrir hina blindu hagsmuni. Að vísu hefur fyrirtækið reynt að markaðssetja sig sem „vistvænt“, s.s. með slagorðinu „í sátt við umhverfið“, en það hefur ekki blekkt neinn með sæmilega vitund. Ganga má út frá a.m.k. tvennu sem nokkurn veginn vísu; nýting orkulinda er nauðsynleg, en jafnframt að líftími virkjanamannvirkja er takmarkaður.

Hver er þá sýn framkvæmdaraðila á virkjanasvæðin að líftímanum loknum? Verður hið dýrmæta ósnortna umhverfi landssvæðisins afturkræft – og þá í hve miklum mæli? Allflestir, utan þrengsta virkjanageirans, gera sér glögga grein fyrir að ósnortin náttúra landsins verður allra arðbærasta fjárfesting þess til lengri framtíðar litið. Samt sem áður hafa forstjórar HS jafnan lagst gegn hvers kyns friðun eða friðlýsingum á Reykjanesskaganum, sbr. bréf þeirra 2. júlí 2003.
Hitaveita Suðurnesja gefur út Fréttaveituna. Í því blaði hafa birst margur fróðleikurinn um Reykjanes og Reykjanesskagann.
Hér skal getið þess helsta varðandi uppruna og þróun Reykjanesvirkjunnar er hófst í maí 2006 eftir prufukeyrslu og ýmsar prófanir.

Fyrri vélin fór í rekstur um miðjan maí og sú seinni í lok maí. Orkuverið er hannað með tilliti til þess að því sé almennt stjórnað með fjargæslu frá stjórnstöð í Svartsengi.
Reykjanesvirkjun er eingöngu raforkuver sem samanstendur af 2 x 50 MW tvístreymishverflum með sjókældum eimsvölum sem er nýjung á Íslandi og nota samtals allt að 2 x 2000 l/s, aðskilin dælukerfi (sem er álíka magn og meðalrennsli Elliðaánna). Þá eru sér kerfi fyrir hverja samstæðu það er forskiljur, rakaskiljur, sjólokar og hljóðdeyfar, gufulokar og gufuháfar, gufuholur og gufuveita, þéttivatnskerfi, sjó- og þéttivatnsfráveita, rafmagns- og stjórnkerfi, þessi kerfi eru öll aðskilin. Síðan er sameiginleg fráveita í lokuðum stokk til sjávar fyrir kælisjó, jarðsjó og þéttivatn en það mannvirki kallast bunustokkur.

Aðdragandi að arðbærri og raunverulegri nýtingu jarðhitans á Reykjanesi er orðinn mjög langur. Fyrsta rannsóknarholan var boruð árið 1956 og á árunum 1968 til 1969 voru boraðar sjö rannsóknarholur til viðbótar. Hola 8 var þeirra umfangsmest og eina sem var nýtt en hún varð 1.754 metra djúp og var aðal vinnsluhola svæðisins um árabil með heildarupptekt upp á tæplega 21 milljón tonna, en vegna skemmda var steypt í hana árið 1993.
Stöðvarhúss virkjunarinnar er mest áberandi hluti framkvæmdarinnar og er um 4.313 fermetrar að grunnfleti, kjallari er 2.291 fermetrar og önnur hæðin 1.088 fermetrar þannig að heildar flatarmál er 7.692 fermetrar og rúmmálið 65.268 rúmmetrar. Á annari hæð er aðstaða fyrir starfsmenn og einnig aðstaða til móttöku gesta og kynningar á fyrirtækinu og svæðinu. Aðveitustöð er með kjallara sem er 280 fermetrar og fyrsta hæðin er 1.280 fermetrar eða samtals 1.560 fermetrar og rúmmál 19.869 rúmmetrar. Skiljustöð er að flatarmáli 924 fermetrar og rúmmál um 8.579 rúmmetrar og tengivirki á Rauðamel er um 485 fermetrar og rúmmál 5.604 rúmmetrar. Heildarflatarmál allra bygginga sem tengjast framkvæmdinni er 12.705 fermetrar og rúmmál 110.769 rúmmetrar.
Gufuveitan þarf að anna flutningi frá holum sem í magni til er um 1.000 kíló á sekúndu og eru æðarnar um 5 kílómetrar að lengd og vídd þeirra er 350 til 450 millimetrar. Frárennslið í heild sinni samsvarar meðalrennsli Elliðaánna. Nú hafa verið boraðar 15 holur vegna virkjunarinnar sem samtals eru 33,4 kílómetrar að lengd.

Gagnvirk sýning í Reykjanesvirkjun

Sýningin hefur nú verið sett upp í stöðvarhúsi Reykjanesvirkjunnar. Sem slík er hún bæði innsýn í nýtingu jarðvarmans en jafnframt algjör sjónhverfing hins gagnstæða. Hönnun og hugmyndafræði sýningarinnar gengur út frá stóra hvelli og upphafi sólkerfisins allt aftur til okkar tíma.  Farið er meðal annars  í gegnum uppfinningar sem breytt hafa lífi okkar til þess vegar sem það er í dag en það ætti að vera okkur öllum ljóst hversu mikilvægur þáttur orkan er í lífi okkar. Fjallað verður um mismunandi orkunýtingu á jörðinni og hvaða möguleika við höfum á orkunýtingu bæði hér heima á Íslandi sem og annars staðar í heiminum. Nokkur sýnishorn eru á staðnum en segja má að jarðvarmavirkjunin sjálf sé eitt það stærsta. Sýningin er að nokkrum hluta gagnvirk og geta gestir því tekið virkan þátt í henni.
Sýningin hefur síðan verið hönnuð af Janvs International í London og Ara Trausta Guðmundssyni sem sá um að semja texta sýningarinnar. Á spjöldum og gagnvirkum skjám er að finna ógrynni upplýsinga um orku, plánetur og himingeiminn. Nokkur gagnvirk tæki er að finna á sýningunni þar á meðal jarðskjálftahermir þar sem sýningargestir geta upplifað raunverulega jarðskjálfta á mismunandi richterskala. [Reyndar var eftirhermurinn ekki mjög nákvæmur er betur var að gáð. Tekið var dæmi frá jarðskjálftunum 17. júní árið 2000. Þá riðu tveir jarðskjálftar um Reykjanesskagann; annars vegar Suðurlandsskjálftinn svonefndi, og hins vegar Kleifarvatnsskjálftinn. Í a.m.k. 3 ár rifust sérfræðingar um hvort um hafi verið að ræða einn eða tvo skjálfta. FERLIR vissi betur því hann var staddur á Sveifluhálsi þegar skjálftarnir tveir riðu yfir.

Heimildir m.a.:
-www.hs.is