Leit var gerð að Hækingsdalsseli (hinu síðara). Áður hafði verið gerð leit að selstöðu frá bænum á svonefndum Selflötum (Selsvöllum) undir Geitahlíð. Tekið var hús á Guðbrandi Hannessyni (f: 1936), bónda og fyrrum oddvita í Kjósarhreppi.
Í Jarðabókinni 1703 er getið um selstöðuna frá Hækingsdal og jafnframt að hún hafi verið í landi þar sem áður var Sauðhús: “Hjer [í Hækingsdal] segja menn til forna hafi bænhús verið; aflagt og í auðn komið fyrir allra manna minni, sem nú lifa. Eigandi að hluta er Gísli Illugason að Kirkjuvogi í Höfnum”. Einnig: “Selstöðu á jörðin í sínu eigin landi góða, þar sem heita Selsvellir á Geitahlíð.”
Þá segir í Jarðabókinni 1703: “Sauðhús hefur til forna í Hækingsdalslandi kallað verið þar sem stundum hefur í manna minni selstaða brúkast, og halda menn bygt ból hafi í gamalli tíð verið, og hafa til líkinda þar um girðinga og tófta leifar; ekkert vita menn til þess annað og kann ei aftur að byggjast, því túnstæði alt er komið í mosa, mó og mýri, og mjög brotið af á þeirri, sem þar rennur, kölluð Selá”.

Guðbrandur er sá núlifandi manna er gerst þekkir til örnefna, staðhátta og minja í Kjósinni. Hann var líka fljótur að reikna dæmið til fullnustu. Sagði hann að fram með hlíðinni ofan við bæinn væri nefnd Selá. Vestan við hana væru tóftir á a.m.k. tveimur stöðum; annars vegar selstaðan og hins vegar stór tóft er jafnan væri nefnd Borgin. Í örnefnalýsingu er getið um Fjárborgir. Bauðst hann til að fylgja FERLIR þangað.
Þegar komið var að Selá var gengið upp með henni að vestanverðu svo sem fyrr var nefnt. Þar er stór klettur við ána. Utan í hann suðaustanverðan er hlaðið gerði, tvískipt. Frá gerðinu liggur hlaðinn veggur til vesturs uns hann beygir að stórum hól.
Skammt undan veggnum miðsvæðis er kaldavermsl. Var augljóst að langgarðurinn hafði verið hlaðinn til að auðvelda fjárhirði að reka féð inn í stekkinn. Enda sagðist Guðbrandur oft á yngri árum hafa setið yfir fé á þessum stað og þá notað aðhaldið við klettinn.
Skammt suðvestan við hólinn er aflangur þúfnamyndaður hóll, jafnan nefndur Borgin. Þegar komið var upp á hólinn var augljós hringlaga gróin hleðsla í honum vestanverðum. Austan við hann var ferningslaga þúfnamyndun er skar sig úr landinu umleikis.
Svo var að sjá sem grjót hafi verið tekið úr veggjum tóftanna, sem þarna voru, og sett í fjárborg. Hún er greinilega nýrri en aðrar tóftir á svæðinu. Það má því ætla að þarna hafi kotið Sauðhús verið fyrrum með þrjár burstir mót suðsuðvestri.
Við bæinn hefur verið garður. Eftir að kortið fór í eyði var þarna selstaða frá Hækingsdal s.s. segir í Jarðabókinni. Selstaðan er of nálægt bænum til þess að hús hafi þurft fyrir selsmatsseljuna. Því hefur efniviðurinn verið notaður til að byggja fjárborgina. Þar gætu hafa verið geymdir sauðir meðan selstaðan sjálf við Selána var notuð fyrir fráfærur.
Selstaðan við Sauðhús er augljós (sú 255. sem FERLIR skoðar á Reykjanesskagnum). Túnstæðið hefur verið lítið og aðallega í mýrum neðanvert. Það er því ekki rétt sem í Jarðabókinni stendur að túnstæðið væri brotið af ánni. Garðarnir (garðurinn) hefur verið þarna um 1700 og þá þegar selstaðan verið notuð sem slík. Kottætturnar eru því mun eldri, enda bera þær þess merki.
Þá var haldið að Hækingsdalsrétt, fallega og heillega hlaðinni heimarétt. Hún hefur verið fast utan við gamla túngarðinn, sem er heillega hlaðinn frá fjalli til lágar. Guðbrandur sagði að þangað hafi heimafé jafnan verið smalað til rúninga. Réttin hefði verið notuð til langs tíma. Gamla réttin, sem enn sést móta fyrir nokkru austar og ofan við bæinn, hefði ekki verið notuð eftir að faðir hans settist að í Hækingsdal árið 1921. Hann hefði hætt að færa frá 1929 og var síðasti bóndinn í Kjós, sem það gerði. Ástæða er til að varðveita þetta mannvirki, enda bæði heillegt og fallegt; dæmigert mannvirki er tilheyrt gæti fyrri búskaparháttum hér á landi. Enda minnti Guðbrandur á að þegar faðir hans hafi hafið búskap í Hækingsdal hefði að öllu leyti verið unnið með “gamla laginu”, þ.e. tún og engi voru slegin með orfi og ljá og allt sótt á hestum, mór þurrkaður undir Hulshrygg og heimfluttur sem fyrrum.

Gamla Hækingsdalsrétt er í hlíðinni ofan við gamla bæinn (ofan túna). Núverandi íbúðarhús stendur þar sem gamli bærinn stóð. Neðan undir hennar er lind, sem neysluvatn var tekið úr fyrrum. Það var leitt í steinhlöðnum stokk niður að bænum. Annar sambærilegur steinstokkur var úr annarri lind skammt austar. Þegar túnið var sléttað ofan og vestan við bæinn fór stokkurinn undir það. Nú, að vorlagi, mátti sjá hvernig stokkurinn liggur undir túninu, norðavestan við íbúðarhúsið. Réttin gamla er ferhyrnd. Inngangur er að suðvestan, austan við stóran stein í hleðslunni. Guðbrandur sagði að fyrrum, þegar hann var enn barn, hafi hann gjarnan verið sendur þangað til leikja því ágætt útsýni var þangað frá bænum og auðvelt að fylgjast með börnunum. Skjól hafi verið gott í réttinni, en þegar nýja íbúðarhúsið var byggt hefði grjót verið tekið úr henni í grunninn.
Á leiðinni upp í Möngutóftir (selstaða) í landi Fremraháls var farið upp með Grenhlíð, Grindagili og Geitarhlíð í Dagmálafelli/Brattafelli. Austan gilsins er Ketilsskora. Guðbrandur sagði svo frá: “Þarna er Ketilsskora, ókleif. Neðan hennar eru Stórusteinar eins og sjá má. Við þá var áningarstaður fyrrum á Kjósarskarðsleiðinni. Skömmu fyrir fyrsta manntal hér á landi (um 1700) bjó Ketill nokkur í Hækingsdal. Honum varð á að barna vinnukonuna. Hjúin voru handsömuð, dæmd og til stóð að flytja þau á Þingvöll til refsinga lögum samkvæmt. Á leiðinni var áð við Stórusteina. Þar slapp Ketill frá fylgdarmönnum sínum, tók strikið upp hlíðina, áfram upp Ketilsskoru og hvarf sjónum þeirra. Í manntalinu er hann sagður ábúandi í Hækingsdal, en týndur. Fréttist af honum á Vestfjörðum þar sem hann mun hafa náð á skip til útlanda. Ekki fer spurnum af vinnukonunni, sem væntanlega hefur átt að dæmast til aftöku í Drekkingarhyl”.
Frábært veður.

Heimildir m.a.:
-Jarðabókin 1703.
-Guðbrandur Hannesson, bóndi í Hækingsdal.
-Örnefnalýsing fyrir Hækingsdal.

Hækingsdalur.