FERLIR hefur leitað uppi alla staði á Reykjanesskaga, fyrrum landnámi Ingólfs, þar sem flugslys í seinni heimsstyrjöldinni áttu sér stað. Sérhvert atvik hefur verið skráð nákvæmlega með von um að hægt verði að varðveita þar með sögu þessara atburða.
Flugslysasagan er hluti af sögu sem þarf að vernda. Ekki síður ber að varðveita þær minjar sem segja sögu sérhvers atviks á vettvangi. Áður hefur verið fjallað um einstaka staði á svæðinu en hér er sagt frá þeim tilvikum er urðu á og við Meeksflugvelli (Keflavíkurflugveli) á Suðurnesjum. Á flugvellinum voru 10 tilvik skráð á stríðsárunum. Þá er getið um nokkur þau tilvik er flugvélar fórust á þeim tíma utan strandar.
Hafa ber í huga að efnið er fyrst og fremst byggt á skráðum heimildum og sett fram til fróðleiks því nánast engar minjar eru til í dag er staðfesta tilvist þeirra.
1. B-17 Boeing, Meeks Field (Keflavík) 14. september 1944.
Boeing B-17G, s/n: Boeing B 17 Flying Fortress. Atvikið: Flugvélin skemmdist nokkuð þegar hún fór útaf braut á Meeks Field (Keflavík). Gert var við vélina í Keflavík. Þann 9. nóvember 1944 hélt hún áfram til starfa í 53 WRS sveit í Grenier. Áhöfnin, Laurence W. Claggett og áhöfn hans slapp.
2. Ventura, Meeks Field (Keflavík). 15. nóvember 1943.
PV-1 Ventura, BUNO Lockheed B 34 USAAF. Atvikið: BUNO 33203 var að fara í kafbátaleitarflug. Í akstri á flugbraut sveigði flugvélin út af brautinni og varð fyrir minniháttar hnjaski. Áhöfnin (slapp án meiðsla): Bookout, Thomas H. McNally, Patrick R. Axe, George C. Shimco, John J. Attwood, William J.
Flugvélin var Lockheed PV-1 Ventura, BUNO: 33203, notandi: US Navy, VP-128 Squadron. Flugsveitin notaði PV-1 Ventura vélar á Íslandi frá 23. ágúst 1943 til 18. desember 1943.
3. Stinson Vigilant, Meeks Field (Keflavík). 27. október 1943.
L1A Stinson, Stinson Vigilant. Atvikið: Flugvélin varð fyrir minniháttar skemmdum í akstursóhappi. Gert var við flugvélina. Áhöfnin: Lt. Curtis, Gwynne S Jr.
Notandi Stinson var USAAF 4SrS, 2 SrG. Stinson Vigilant var notuð í ýmis verkefni; æfingar, eftirlit, björgun og fluttninga. Á Íslandi var hún mest notuð við að fljúgja foringjum milli staða á Suðvesturlandi.
4. B-17 Boeing, Keflavíkurflugvöllur (Meeks Field) 30. apríl 1943.
Boeing B-17F Flying Fortress. Atvikið: S/N 42-29779 var í ferjuflugi frá USA til Evrópu með viðdvöl á Meeks flugvelli. P.H. Best flugstjóri var í akstri að flugtaksstöðu þegar vélin rann út af akstursbrautinni. Gert var við minniháttar skemmdir á flugvélinni í Keflavík. Áhöfnin, Best P. H. og félagar hans sluppu ómeiddir. Atvikið yfir Wulfen, austur af Osnabruck, Þýskalandi 28. júlí 1943 – 42-29779 var skotin niður af þýskri orustuvél. Áhöfnin, 6 menn úr áhöfninni fórust. Fjórum flugliðum var haldið föngnum til stríðsloka.
5. B-24 Liberator, Keflavíkurflugvöllur (Meeks Field) 7. júní 1943.
B-24D Liberator, s/n 42-40615. Atvikið: Nauðlending á Keflavíkurflugvelli (Meeks Field) vegna vélarbilunnar. Ferjuflug frá Presque Isle í USA til Englands. Flugvélin eyðilagðist. Áhöfnin, Utsey, Pierce T O og félagar hans sluppu ómeiddir.
6. Douglas Boston, Keflavíkurflugvöllur. 10. desember 1942.
Douglas Boston (Havoc). Atvikið: BZ287 var í ferjuflugi frá Dorval, Quebec með millilendingu í Goose Bay á Grænlandi og Ísland til Bretlands. Í lendingu á Meeks (Keflavík) um nótt, lenti flugvélin í árekstri við olíutunnu á flugbrautinni og laskaðist illa. Áhöfnin, Flight Sergeant O R Ballantyne lést †. Ltd. Van Tostrup Wessel, afdrif ekki kunn. Ónafngreindur flugliði slapp óslasaður.
7. Catalina, Meeks Field (Keflavík). 10. apríl 1943.
Catalina PBY-5A, BUNO 2467. Atvikið: Eftir flugtak í Keflavík drapst reglulega á öðrum hreyfli vélarinnar. Flugmaðurinn sneri við til að lenda en hann setti hjólin niður of seint fyrir bæði hjól til að fara niður og í lás. Hjólið á strjórnborða kom niður og fór í lás. Lendingin var eðlileg, hraði flugvélarinnar minnkaði og vinstra hjólið kom niður og í lás. Seinna kom í ljós að ísmyndun í loftinntaki hreyfilsins var skýring á gangtruflunum. Skemmdir á vélinni: Kjölurinn war illa skrapaður frá stöðu 6 fet fyrir framan #1 step. Kjölurinn var undinn og snúinn á ca. 3 feta kafla báðum megin utan við kjölinn og langböndin. Flotið á vinstri vængnum var beiglað. Áhöfnin, Elbert V. Cain, E.T. Allen, Ens. J. Thigen, S.E. Morris, C.C. Greenfield, R.L. Ross, W.P. Merce, J.E. Tarver og G.P. Fotsch.
USN VP84 flugsveit notaði PBY-5A á Íslandi frá 2. október 1942 til 1. september 1943. Flugsveitin sökkti 6 þýskum kafbátum.
8. B-24 Liberator, Meeks Field (Keflavík). 20. ágúst 1944.
B-24J Liberator USAF. Atvikið: Flugvélin fórst í lendingu á Meeks Field (Keflavík). Áhöfnin, Irwin W. Daugherty flugmaður fórst í slysinu. Um afdrif annara áhafnarmeðlima er ekki vitað.
9. B-26 Martin Marauder, Meeks Field (Keflavík) 20. júní 1944.
B-26G Martin Marauder. Atvikið: Marauder vélin var í ferjuflugi frá USA til Evrópu með millilendingu á Keflavíkurflugvelli (Meeks Field). Í harkalegri lendingu í Keflavík laskaðist vélin mikið og var dæmd ónýt. Áhöfnin, Allen, Eelan J. flugstjóri lifði slysið af mikið slasaður. 5 áhafnar meðlimir létust. Nöfn þeirra ekki tiltæk.
10. B-26 Martin Marauder, Meeks Field (Keflavík) 10. júlí 1943.
Martin Marauder, B-26C. Atvikið: Marauder vélin var í ferjuflugi frá USA til Englands. Í aðflugi að Keflavíkurflugvelli kviknaði í öðrum hreyflinum og vélin brotlenti 1½ mílu vestur af Camp Geck. Áhöfnin, Goodell, Ralph M. flugmaður lést í slysinu, um afdrif annara um borð er ekki vitað. Áhöfn á Marauder: tveir flugmenn, sprengjukastari (bombardier), siglingafræðingur/loftskeytamaður og tvær skyttur.
Martin B-26 Marauder var bandarísk tveggja hreyfla meðalstór sprengjuflugvél sem var mikið notuð í síðari heimsstyrjöldinni. B-26 var smíðuð á tveimur stöðum: Baltimore, Maryland og Omaha, Nebraska, af Glenn L. Martin fyrirtækinu, fyrst notuð í Kyrrahafssvæðinu í síðari heimsstyrjöldinni snemma árs 1942, var hún einnig notuð í Miðjarðarhafssvæðinu og í Vestur-Evrópu.
Eftir að hafa verið tekin til þjónustu hjá bandaríska hernum fékk flugvélin fljótt orðspor „ekkjugerð“ vegna mikillar slysatíðni fyrstu gerðanna við flugtök og lendingar. Þetta var vegna þess að Marauder þurfti að fljúga á nákvæmum flughraða, sérstaklega við lokaflugbraut eða þegar annar hreyfillinn var bilaður. Óvenju mikill hraði, 241 km/klst., við stutta lokaflugbraut var ógnvekjandi fyrir marga flugmenn sem voru vanir mun hægari aðflugshraða, og þegar þeir hægðu á sér niður fyrir þann hraða sem kveðið er á um í handbókinni, stöðvaðist flugvélin oft og brotlenti.
B-26 varð öruggari flugvél eftir að áhafnir höfðu verið endurþjálfaðar og eftir breytingar á loftaflfræði (aukning á vænghafi og innfallshorni vængsins til að gefa betri flugtaksgetu og stærri lóðréttan stöðugleikabúnað og stýri). Marauder endaði síðari heimsstyrjöldina með lægsta taphlutfalli allra sprengjuflugvéla bandaríska flughersins. Samtals voru 5.288 eintök framleidd á milli febrúar 1941 og mars 1945.
Catalina (Canso) fór í sjó í Faxaflóa 6. apríl 1944.
Catalina Canso A. Atvikið: Catalina flugbátur 9809 var á heimleið eftir kafbátaleitarflug suður af Íslandi þegar kviknaði í vélinni og hún hrapaði í sjóinn út af Vatnleysuströnd um 5 mílur norður af Keflavíkurflugvelli. Um borð voru 8 áhafnar meðlimir og 2 farþegar. 2 áhafnar meðlimir létust. J.R.M. Rankine † og J.E.V. Banning †. Tveimur var bjargað um borð í togara, og sex umborð í fiskibát.
P-47 Thunderbolt, fór í sjó suðaustur 5 mílur suðaustur af Reykjanesi. 5. september 1944.
P-47 Thunderbolt. Atvikið: Flugvélin hrapaði í sjóinn 5 mílur suðaustur af Reykjanesi. Ástæðan fyrir hrapinu er ekki kunn. Áhöfnin, Lt. Thompson, James E. fórst (skráður týndur í slysaskýrslu).
Fjallað verður um flugvélaflök á Reykjavíkurflugvelli – sjá Flugvélaflök á stríðsárunum – flugvellir II.
Sjá meira um flugvélaflök utan flugvalla á Reykjanesskaga HÉR. Einnig innan flugvalla II HÉR.
Heimildir:
-https://www.stridsminjar.is/is/
-Friðþór Eydal.