Nú (júlí 2005) er verið að endurbyggja Flaghúsið svonefnda í Grindavík.
Flagghúsið er eitt elsta hús Grindavíkur, talið vera byggt árið 1890. Erling Einarsson í EP verk h/f, eigandi hússins, áformar að koma húsinu í upprunalegt horf og eru framkvæmdir hafnar.
Ljóst er að mikið verk er fyrir höndum. Erling er þegar búinn að smíða sperrur og hefur verkað panelklæðningu sem fer inni í húsið með ákveðnum aðferðum þannig að hann lítur út fyrir að vera hundrað ára gamall. Verkið ætlar Erling að taka í áföngum. Hann áætlar í fyrstu atrennu að loka húsinu með undirklæðningu, koma járni á þakið, hlaða undir sökkla og síðan endurgera klæðningar utan og innan svo eitthvað sé nefnt.
Flagghúsið fékk viðurnefni sitt af því að það þjónaði sjófarendum á Járngerðarstaðasundi. Dagbjartur Einarsson frá Ásgarði (1876-1944) hætti formensku fimmtugur að aldri og tók þá að sér það hlutverk að gefa sjófarendum leiðbeiningar ú landi um veðurhofur og lendingaraðstæður. Járngerðarstaðarsund var erfitt, jafnvel vönum mönnum og landtaka oft erfið og illfær.
Á tímabilinu frá 1925 framundir 1940 var notað sérstakt merkjakerfi sem Dagbjartur sá um. Í fyrstu var hengt á suðurgafl Sæbóls hvítt merkjaflagg en síðar var sett á Flagghúsið mikil stöng á norðurgaflinn. Þá var hífður upp einn belgur ef vá var í vændum t.d veðrabrigði og tveir belgir þýddi aðgát á sundi og brim í lendingu. Gifta fylgdi þessu starfi hans og færðu formenn í Járngerðastaðahverfi honum silfurskjöld er hann lét af þessum starfa sem viðukenningu fyrir hjálp á hættustundum.
Húsnúmer í Grindavík eru miðuð við þann stað, sem Flagghúsið er nú.
Þegar FERLIR kíkti á Flagghúsið í ársbyrjun 2006 var búið að undirklæða, járnið komið á þakið, sökkulvinnu lokið og búið að loka húsinu. Ljóst er að endurbyggingin mun verða glæsileg. Nú þarf hins vegar að fara að huga að nágrenninu, þ.e. næstu húsum, annað hvort gera kröfu um að þau verði lagfærð, eða að bærinn kaupi þau fyrir lítið með frekari endur- og uppbyggingu gamalla húsa á þessu svæði að markmiði. Með því væri kominn grundvöllur til að endurgera hluta gamla bæjarins, ofan við gömlu Norðurvörina, í Járngerðarstaðahverfi. Það myndi án efa setja mikinn svip á bæinn, fylla bæjarbúa stolti og jafnframt gera Grindavík áhugaverðan kost fyrir ferðamenn.
Flagghúsið endurbyggt.
Ljóst er að endurgerð húsa eins og Flagghússins kostar talsverða fjármuni og tíma. Mikilvægt er að aðilar gangi samhentir til verka og efli um leið almennan vilja til frekari uppbyggingar á svæðinu. Fögur orð duga skammt í þeim efnum, en eru þó ágætis byrjun. Styðja þarf við áhugasamt fólk og hvetja það áfram, t.d. með markvissum styrkjum og framlögum.
Erling hefur haft áhuga á að endurbyggja skúrinn Lubba, sem var beituskúr og stóð sunnan við Flagghúsið. Vonandi mun honum verða gert kleift að koma því í verk, sem og endurbyggja verslunina norðan við húsið, sem sjá má á meðfylgjandi málverki Gunnlaugs Schevings.
Flagghúsið.
Vinstra megin á málverkinu má einnig sjá hús, sem kallað var „Samvinnubragginn“. Samvinnuútgerðin í Grindavík hafði þar verbúð, beituskúr og netaloft 1930-1970. Eldra nafn á húsinu var Eyrabakkahús. Þar hafði Eyrabakkaverslun vöruhús og aðsetur frá því um 1880 fram yfir aldamótin 1900. Grindavíkurhöfn hafði þarna áhaldahús fram undir 1990. Húsið var rifið af Grindavíkurbæ eftir að því hlutverki lauk.
Norðurvörin er framundan húsinu. Hún var fagurlega grjótlögð en er orðin, ásamt bryggjunni, skemmd og þarfnast viðgerðar. Eins er með aðgengið og umhverfið – allt þarf þetta að laga.
(Sjá einnig Flagghúsið – endurnýjun II).
Heimild:
-grindavik.is
-Ering Einarsson
Einarsbúð og nágrenni – Flagghúsið í miðið.
endurnýjun lífdaga. Háleitar hugmyndir eru um framtíðarnotkun þessa fyrrum notardrjúga og örumviðarskorna geymsluhúss. Ein hugmyndin er t.d. að nýta það undir krambúð, önnur að þar verði aðstaða fyrir listviðburði og svo mætti lengi telja. Staðsetningin, í hjarta gömlu Grindavíkur, er líka hin ákjósanlegasta fyrir hvað sem er – ekki síst á tímum ferðamennskueflingar sem mótvægi við samdrátt í aflaheimildum, en fiskur og fiskvinnsla hefur verið helsta lífsviðurværi þorps-/bæjarbúa í u.þ.b. 780 ár. Menningin hefur þó löngum ýmist blundað í Grindvíkingum eða legið „undir steini“ því ekki hefur alltaf verið mikill tími, a.m.k framan af, til að nýta hana sem skyldi, hvorki til afþreyingar né andlegs hugarfóðurs. Þetta er þó óðum að breytast – ekki síst skilningurinn. Það er reyndar kominn tími til að skipulagsyfirvöld í Grindavík staldri við stutta stund, kalli á sinn fund áhugasamt fólk um endurmat og leiti eftir hugmyndum að „vistvæna“ tilögugerð þar sem tekið verði tillit til áþreifanlegra menningarverðmæta. Fá, eða jafnvel engin sveitarfélög á landinu, hafa sýnt af sér slíkt fordæmi – ef af verður.
húsakosti og aðstæðum forfeðra Grindvíkinganna – hinna miklu sjósóknara og höndlara.
var í vændum t.d veðrabrigði og tveir belgir þýddi aðgát á sundi og brim í lendingu. Gifta fylgdi þessu starfi hans og færðu formenn í Járngerðastarhverfi honum silfurskjöld er hann lét af þessum starfa sem viðukenningu fyrir hjálp á hættustundum.
eftir því hversu slæmt sundið var. Eins var verkafólk kallað til með flaggi þegar breiða átti saltfisk á nálæga þurrkreiti eða taka þurfti fiskinn saman. Við endurbygginguna var skipt um þak, sperrur, bæði gólfin, fóttré og burðarbita bæði neðri- og efri hæðar. Einnig var skipt um klæðningu og stóran hluta burðarvirkis í gafli og hliðum hússins. Grjóthleðslur sökkuls voru endurhlaðnar svo og framstéttin. Reynt var með sérstakri bæsun að ná lit og áferð nýrra viðarhluta sem líkastan gömlu viðarhlutunum. Húsið var einangrað að utan og klætt bárujárni líkt og áður var. Þannig hafa innveggir hússins verið gerðir sýnilegir, en þeir geyma byggingarlag hússins og sögu gengina kynslóða sem skráð er á veggi hússins, bæði með málningu og útskurði. Útlit glugga og gluggaskipan verður upprunaleg þegar upp verður staðið. Sett verður flaggstöng á gafl hússins líkt og áður var.
Um langt skeið hefur mörgu hugsandi fólki verið það vel ljóst að Flagghúsið er veruleg menningarverðmæti sem ekki hefði mátt glata og orðið hefur verið að varðveita í upprunalegri mynd.
Genginn var hringur um hverfið, m.a. að þeim stað þar sem að þjóðsagan segir að “tyrkjaþistill” vaxi. Gengið var að dys Járngerðar og Járngerðarstaðabæjunum. Eitt horn leiðisins stóð þá undan beygju í götunni, en við nýlegar úrbætur á henni, var endanlega valtað yfir leiði gömlu konunnar – örnefnatilurð hverfisins. Síðan var gengið til baka meðfram strandlengjunni, með Járngerðarstaðavíkinni og vörunum, að gömlu bryggjunni og ýmislegt skoðað sem fyrir augu bar á leiðinni. Reynt var að gera gönguna bæði skemmtilega og fræðandi fyrir alla fjölskylduna. Boðið var upp á uppákomur s.s. hákarlasmakk o.fl.. Gangan endaði svo við gamla Flagghúsið, sem þá var í miðjum endurnýjunarkliðum. Það var til sýnis þátttakendum, auk þess sem Erling Einarsson rakti sögu þess og endurnýjunaráform.
tilurð þess að Dagbjarti var færður þessi silfurskjöldur frá formönnum í Járngerðarstaðar hverfi árið 1944.
