Færslur

Þingvellir

Á skilti við Þingvallabæinn má lesa eftirfarandi fróðleik: “Þingvallabær er opinber sumardvalur forsætisráðherra. Hann er jafnframt notaður fyrir móttökur á vegum forsætisráðherra.

Þingvellir

Þingvellir – skilti.

Á Þingvöllum hefur líklega staðið skáli að fornu en á 19. öld stóð þar gangabær sem sneri stöfum til suðurs. Sbemma á 10. öld voru Þingvellir teknir til afnota fyrir Alþingi og var þá öllum sem þingið sóttu þar frjáls ummgangur. Þingvellir þóttu góð jörð til úsetu enda skógurinn nýttur til kolagerðar og beita að vetri til. Jörðinni fylgdi silungsveiði í Þingvallavatni og Öxará. Töldust jarðirnar Skógarkot, Hrauntún, Arnarfell, Svartagil og Vatnskot hjáleigur Þingvalla.

Þingvellir

Þigvellir – konungshúsið.

Konungshúsið var reist á völlunum skammt fyrir neðan Öxarárfoss árið 1907 fyrir komu Friðriks VIII. Næstu ár eftir konungsheimsóknina var húsið leigt út til veitingasölu. Fyrir Alþingishátíðina 1930 var húsið flutt á ís suður yfir Öxará að Þingvallavatni og gistu Kristján X og Alexandrína drottning þar yfir Alþingishátíðina 1930. Eftir það dvöldu ráðherrar í Konungshúsinu að sumarlagi, einkum forsætisráðherra. Konungshúsið brann í eldsvoða 10. júlí 1970 og fórust þar þáverandi forsætisráðherra, Bjarni Benediktsson, Sigríður Björnsdóttir eiginkona hans og ungur dóttursonur Benedikt Vilmundarson.

ÞingvellirNúverandi Þingvallbær var byggður árið 1930 eftir teikningu Guðjóns Samúelssonar. Fyrst voru reistar þrjár burstir og voru ær nýttar þjóðgarðsverði til úsetu sem jafframt var prestur Þingvallakirkju. Eftir bruna Konungshússins var ákveðið að byggja tvær burstir við Þingvallabæinn. Hefur forsætisráðherra frá 1974 haft opinberan sumardvalarstað í Þingvallabænum. Þjóðgarðsvörður hætti búsetu í Þingvallabænum 1995 og var þá tveimur burstum bætt undir forsætisráðuneytið. Í nyrstu burstuni er aðstaða fyrir þóðgarðsvörð og prest Þingvallakirkju.

Þingvellir

Þingvellir 1882.

Kirkja hefur verið á Þingvöllum frá því skömmu eftir kristnitöku árið 1000. Í Kristnisögu er þess getið að Ólafur helgi Noregskonungur, sem kom til valda árið 1015, hafi gefið sérvalin kirkjuvið til að reisa kirkju á Þingvöllum. Ekki er vitað með vissu hvar sú kirkja stóð en þ.e. þingmannakirkja og búendakirkja. Rannsóknir haf asýnt fram á að kirkjan hafi verið færð á staðinn, þar sem hún stendur nú, um 1500. Núverandi Þingvallakirkja var byggð árið 1859 og vígð á jóladag sama ár. Turninum var bætt við árið 1907. Þar eru þrjár klukkur, ein forn án ártals, önur gefnin kirkjunni af Jóni Vídalín biskupi árið 1698, og sú þriðja er “Íslandsklukkan” frá 1944.

ÞingvellirTil austurs á bal við kirkjuna er Þjóðargrafreiturinn. Garðurinn var teiknaður af Guðjóni Samúelssyni og hófst gerð hans 1940. Þar hvíla bein skáldanna Jónasar Hallgrímssonar (1807-1845) og Einars Benediktssonar (1864ö1940).

Kirkjugarður hefur verið á Þingvöllum um aldir og er elsta minningarmerkið yfir séra Þórð Þórleifsson (d. 1676). Garðurinn hefur verið fyrir meðlimi sóknarinnar. Hér hvíla sumir fyrrum ábúendur ýmissa býla sem núr eru komin í eyði. Síðasti prestur sem borinn var til moldar hér var sér Heimir Steinsson (d. 2000) sem jafnframt gegndi embætti þjóðgarðsvarðar.

Þingvellir

Þingvellir 2023.

Í tengslum við 150 ára afmæli kirkjunnar árið 2009 var ráðist í að endurhlaða stóran hluta af umgjöð kirkjugarðsins. Um leið var smíðað nýtt sáluhlið sem teiknað var eftir gömlum ljósmyndum frá Þingvöllum. Nemendur í Iðnskólanum í Hafnarfiirði smíðuðu hliðið og spreyttu sig þannig á gömlu handvirki undir stjórm kennara skólans.”

Þingvellir

Þingvellir.

Þingvellir

Í Fréttablaðinu 24. maí 2007 voru eftirfarandi fróðleikur um “Þingvallabæinn“:

“Á nítjándu öld stóð gangabær þar sem Þingvallabær stendur núna. Burstir hússins og framhliðin sneru til suðurs að Þingvallavatni.

Þingvallabærinn 1894

Á nítjándu öld stóð gangabær þar sem Þingvallabær stendur núna. Burstir hússins og framhliðin sneru til suðurs að Þingvallavatni. Núverandi Þingvallabær var byggður árið 1930 en Guðjón Samúelsson teiknaði bæinn og sneri honum þannig að framhlið og megininngangur snúa á móti Almannagjá.
Í tengslum við Alþingishátíðina 1930 voru miklar framkvæmdir á Þingvöllum. Byggingar voru rifnar, endurbyggðar og færðar til. Hótel Valhöll var flutt frá Köstulum fyrir norðan Öxará suður yfir ána á núverandi stað, og síðar hefur hótelið verið stækkað og endurbyggt. Konungshúsið, sem var reist árið 1907 sem bústaður fyrir Friðrik VII á Efri Völlum fyrir neðan Öxarárfoss, var flutt yfir Öxará og sett niður skammt fyrir sunnan núverandi staðsetningu Hótels Valhallar [brann árið 2009]. Konungshúsið varð síðan sumardvalarstaður forsætisráðherra. Konungshúsið brann í eldsvoða aðfaranótt 10. júlí 1970 og fórust þar forsætisráðherra Íslands, Bjarni Benediktsson, Sigríður Björnsdóttir, kona hans, og dóttursonur þeirra.
Þingvallabærinn í dagEftir brunann var ákveðið að byggja tvær burstir við Þingvallabæinn en fyrir voru þrjár nyrstu bu
rstirnar. Síðan 1974 hefur forsætisráðherra haft opinberan sumardvalarstað í Þingvallabænum og getur hann nýtt hann við opinberar móttökur og einnig í einkaerindum. Breytingar urðu árið 2000 þegar föst búseta prests lagðist niður á Þingvallabænum. Forsætisráðherra tók þá yfir fjórar burstir en sú fimmta, sem er næst kirkjunni, er nýtt af þjóðgarðsverði en þar er einnig aðstaða fyrir prest og gesti kirkjunnar. Við þessa breytingu voru einnig gerðar breytingar á herbergjaskipan og nýtist húsið nú vel fyrir móttökur og fundi.”
Við þetta má bæta að á Þingvöllum við Öxará endurspeglast mikil saga. Er leið á landnámsöld um 870-930) fóru menn að huga að formlegri stjórnskipan. Alþingi kom fyrst saman á Þingvöllum 930. Á þjóðveldisöld (930-1262) fór Alþingi með löggjafarvald  og æðsta dómsvald á Íslandi. Lögberg var miðdepill Alþingis. Þar fór kristnitakan frá árið 1000. Með lögtöku lögbókarinnar Járnsíðu 1271-1273 hvarf Lögberg úr sögunni.
Eftir að Íslendingar sóru Danakonungi hollustueiða 1662 og samþykktu einveldi hans hurfu síðustu leifar af sjálfstjórn landsmanna. Dómstörf voru unnin áfram á Þingvöllum til 1798.
Stærsti viðburður íslenskrar sögu á síðari öldum varð svo á Lögbergi 17. júní 1944 er hið íslenska lýðveldi var stofnað.
Þjóðgarðurinn á Þingvöllum var stofnaður með lögum árið 1930.

Þingvellir

Þingvellir 1867.