Fjárskjólin eru fjölmörg á Reykjanesskaganum (163 talsins). Um eru að ræða leifar fyrri búskaparhátta þegar féð var önnur af tveimur stoðum samfélagsins. Hin var útræðið.
Fjárskjól í Katlahrauni.
Enn má sjá minjar fjárskjólanna, langflestar í skútum, hellum eða undir slútandi klettum. Fyrirhleðslur eru jafnan úr tilfallandi efni; grjóti með dyraopum. Skjólin eru algengari í hraunum á vestanverðum Skaganum, enda aðstæður þar sérstaklega hagstæðar til skjós fyrir fénað en á berangri og jökulsörfnum hlíðum hans að austanverðu, að Þingvallasvæðinu slepptu. Þau má gjarnan finna nálægt bæjum eða við aðra nýtingarstaði, s.s. selin.
Hús voru ekki byggð sérstaklega yfir fé á þessu landssvæði fyrr en á 20. öld. Þangað til var notast við náttúruleg skýli með smávægilegum lagfæringum. Skjól nálægt bæjum voru jafnan nefnd ból, sauðahellir eða lambakró. Við selin voru þau yfirleitt nefnd eftir örnefnunum, sem hýsti þau, s.s. Þúfhólsskjól, Rauðhólshellir, Grænhólsskjól, Sjónahólsskjól, Meitlaskjól, Tóhólaskúti, Skógarnefsskjól, Vatnagarðahellir, Katlahraunsskjól, Sauðabrekkuskjól og Hrauntunguskjól, eftir staðarheitinu; Eimuselsskjól, Setbergsselshellir, Litlalandsfjárskjól, Hamarskotsselshellir, Fornaselshellir, Kálffellskjól og Þingvallahellir, eftir ábúandanum; Oddshellar, Þorsteinshellir og Gvendarhellir (Arngrímshellir) eða eftir tiltekinni kind; Gránuskúti og Kápuskjól.
Bjargarhellir – hleðslur.
Þar sem hellar voru langir var hlaðið fyrir rásina til að takmarka frekari inngang fjárins, s.s. í Bjargarhelli, Strandarhelli og Rauðshelli.
Í eða við einstaka skjól má sjá bæli fyrir smala, s.s. í Efri-Straumsselshellum, Fjárskjólshraunsfjárhelli og við Gvendarhelli í Krýsuvíkurhrauni.
Fjárskjólin fjölmörgu, sem og aðrar minjar á svæðinu, þarf að varðveita og umgangast af nærgætni og með virðingu.
HÉR má sjá myndir af nokkrum fjárskjólanna á Reykjanesskaganum…
Í Gvendarhelli / Arngrímshelli.
